MÓZG 2024 – ANTYNAUKA

Na tym stanowisku pokazuję, czym jest antynauka, gdzie możemy ją zauważyć oraz jakie konsekwencje niesie za sobą. Za pomocą przygotowanego ćwiczenia uczestnicy mogą przekonać się, czy potrafią odróżnić prawdziwego eksperta w danej dziedzinie od celebryty, który wykorzystuje swoją popularność do szerzenia swoich poglądów na dany temat nie zawsze zgodnych z nauką i prawdą. 

W 10 minucie powyższego nagrania Tom Cruise wyraża swoją opinię o antydepresantach. Pomimo, że aktor mówi o naukowych źródłach swojej opinii, to jednak nie powinien on wprost zniechęcać ludzi do zmiany antydepresantów na witaminy, ponieważ jest idolem wielu osób, które mogą odmówić przyjmowania leków, które mogłyby im pomóc.

 Nieodłącznym elementem świata, w którym żyjemy są informacje. Ich negatywnym skutkiem jest antynauka. Codziennie przeglądając wiadomości, TikToka, czy Facebooka widzimy wiele wypowiedzi różnych osób. Czasem są to osoby mające odpowiednie kwalifikacje do zabierania głosu w danym temacie, a czasem są to jedynie celebryci wykorzystujący swoją popularność do manipulacji, rozpowszechniania swojej opinii na dany temat oraz do zdobywania popularności. Często wypowiedzi tych osób mijają się z prawdą i są zbudowane tak, aby wywrzeć na oglądającym określone emocje. Mogłoby się wydawać, że łatwo jest odróżnić wypowiedź znanej osoby od prawdziwego eksperta, jednak nie zawsze jest to takie proste. Możecie sprawdzić swoje umiejętności w tym zakresie, poprzez próbę oceny, czy podane niżej cytaty pochodzą od naukawca/eksperta czy celebryty/znanej osoby.

1. „W Bangladeszu i Indiach nie ma zachorowań, bo nie ma tam 5G. Przebywanie w pobliżu 5G daje bardzo podobne objawy do „korony”, bo się gotuje w nas woda” 

2. „Polskie lasy i zielone uprawy pochłaniają więcej CO2, niż emitujemy.” 

3. „97% prac naukowych o przyczynach zmian klimatu podaje, że to człowiek odpowiada za globalne ocieplenie” 

4. „W Europie wszystkie gatunki są inwazyjne. Jeżeli norka amerykańska jest „lepsza” od europejskiej, to niech [ją] wypiera.” 

5. „Samoloty lecące z zachodu na wschód, zawsze lecą szybciej niż te, które podróżują w kierunku przeciwnym. ” 

6. „Powinni wycofać zalecenie noszenia maseczek na świeżym powietrzu, bo nie przekłada się na bezpieczeństwo, a utrudnia życie” 

7. „Szczepionka powoduje brak odpowiedzi immunologicznej na wirusa” 

8. „Gdy spada inflacja, ceny spadają” 

9. „Odkryte fakty dowodzą, że fluor wpływa znacznie bardziej na ciało, niż na zęby, daje niewielkie lub żadne korzyści dla zębów i stwarza poważne zagrożenie dla niemowląt i dzieci” 

10. „Ziemniak może być źródłem trującej solaniny, która obecna jest w jego zielonych częściach i kiełkach. Regularne spożywanie ziemniaków zawierających solaninę, może mieć szkodliwy wpływ na nasze zdrowie, zwłaszcza na układ nerwowy”

Poniżej znajdują się poprawne odpowiedzi wraz z nazwiskami osób, do których te wypowiedzi należą. Do wypowiedzi znanych osób dołączone są opinie prawdziwych ekspertów na dany temat.

– Celebryta/znana osoba – Wojciech Cejrowski – Ekspert: Miron Nurski (dziennikarz platformy komorkomania.pl): „To, co mówi Pan o rzekomym braku zachorowań, to zwyczajne kłamstwo. W dniu, w którym publikował Pan swój podcast o 5G, w Indiach odnotowane były 10 453 przypadki. W Bangladeszu 803 przypadki. […] Mówi pan, że „powinniśmy się bać i wystrzegać” 5G, bo „gotuje wodę w organizmie” i „niszczy człowieka”. […] Zgaduję jednak, że wiedzę o „gotowaniu wody w organizmie” czerpie Pan z fake newsów napisanych przez osoby, które wiążą częstotliwości radiowe wykorzystywane w ramach sieci 5G z częstotliwością fal emitowanych przez kuchenki mikrofalowe. Spieszę więc wyjaśnić, że częstotliwość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych sama w sobie nie determinuje ich szkodliwości. […] Gdyby częstotliwości wykorzystywane w ramach sieci 5G same w sobie były dla nas zabójcze, ludzkość już dawno by wymarła. Wszak znajdujące się w ziemskiej atmosferze cząstki pary wodnej emitują fale o częstotliwości 23,8 GHz, a więc niemal 10-krotniej wyższej niż te generowane przez śmiercionośne kuchenki mikrofalowe. ” 

– Celebryta/znana osoba – Marek Suski – Ekspert: Urszula Kuczyńska (specjalistka od energetyki jądrowej): „Ten bilans nie wychodzi na zero już od wielu lat. Zarówno w skali Polski, jak i w skali świata, emitujemy dużo więcej gazów cieplarnianych niż nasza przyroda i planeta może znieść i przetworzyć. Gdyby to, co mówił Marek Suski, było prawdą, nie mielibyśmy kłopotu ze zmianą klimatu. A mamy i to poważny”  

– Naukowiec/ekspert – dziennikarz naukowy Marcin Popkiewicz

– Celebryta/znana osoba – Janusz Korwin Mikke – Ekspert: dr Mateusz Ciechanowski (zoolog): „Większość gatunków w Europie nie spełnia definicji ani gatunku inwazyjnego, ani obcego. Norka amerykańska, szop pracz, biedronka azjatycka, rdestowiec ostrokończysty i barszcz Sosnowskiego – to są przykłady gatunków inwazyjnych w Europie. Ich sprowadzenie nie skończyło się dobrze dla rodzimej przyrody, a czasem i dla człowieka ” 

– Naukowiec/ekspert – znawca lotnictwa Robert Gancarczyk

– Naukowiec/ekspert – Immunolog dr Paweł Grzesiowski

– Celebryta/znana osoba – Viola Kołakowska – Ekspert: dr Emilia Cecylia (Uniwersytet Oksfordzki): „Szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym mają nauczyć nasz układ odpornościowy rozpoznawać określony patogen. To pozwala szybciej go wyeliminować w razie infekcji, lub czasem nawet do tej infekcji nie dopuścić. To samo tyczy się szczepień przeciwko COVID-19. Ich podstawowe działanie to właśnie wywołanie odpowiedzi odpornościowej przy kontakcie z patogenem. Twierdzenie, że jest inaczej, jest zaprzeczaniem postawom biologii, immunologii, jak i obszernej dokumentacji i danym jakie obecne posiadamy na temat działania szczepień ” 

– Celebryta/znana osoba – poseł Mieczysław Baszko – Ekspert: ekonomistka, autorka projektu ciekaweliczby.pl Alicja Defratyka „To już kolejne badanie, które pokazuje, że wiedza ekonomiczna wielu Polaków jest na niskim poziomie. Wciąż dużo osób nie rozumie, że jak spada inflacja, to nie znaczy, że ceny spadają, tylko że one dalej rosną, ale w wolniejszym tempie.” 

– Celebryta/znana osoba – autorka Blogu Dla Zdrowia – Ekspert: lek. stom. Przemysław Stankowski: „Fluor i owszem, w nadmiarze może wykazywać działanie toksyczne, jak wiele innych substancji, które spożywamy bez umiaru. Niemniej jednak, dawka fluorku z past, żeli do intensywnej fluoryzacji lub używana w gabinecie podczas fluoryzacji jest całkowicie bezpieczna, także dla kobiet w ciąży.” 

– Naukowiec/ekspert – dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska

Jak możecie zauważyć, mając jedynie wypowiedzi osób ciężko jest ocenić, czy autor cytatu jest znawcą jakiegoś tematu, a co ważniejsze czy to co przekazuje odbiorcom jest prawdziwe. Dlatego widząc informację w Internecie powinniśmy przeczytać cały artykuł, a nie sugerować się jedynie nagłówkiem i nie rozpowszechniać fałszywych wiadomości. Warto też zastanowić się na podstawie komentarzy ekspertów, jakie były motywy i intencje celebrytów mówiących podane cytaty. Po przeanalizowaniu tych wypowiedzi pojawia się pytanie, jak weryfikować wiarygodność docierających do nas informacji. Potrzebna jest nam do tego umiejętność krytycznego myślenia, czyli analizowania rzetelności informacji. Aby to uczynić powinniśmy sprawdzić informację pod kątem kilku ważnych kryteriów. Przygotowaliśmy jest dla was w postaci fiszek. 

Podsumowując umiejętność weryfikowania informacji nie jest łatwa, ale jednocześnie jest niezwykle potrzebna w obecnym świecie. Nie należy wierzyć w każdą informację, nawet jeżeli pochodzi ona od osoby z milionową popularnością. Trzeba także pamiętać, że wraz ze wzrostem popularności i rozwojem sztucznej inteligencji, w Internecie będzie się pojawiało coraz więcej fałszywych informacji, dlatego należy ćwiczyć umiejętność krytycznego myślenia, aby nie paść ofiarą dezinformacji i aby samemu nie rozpowszechniać fałszywych informacji. 

Dodatkowe materiały dla osób chcących głębiej zgłębić temat antynauki i krytycznego myślenia.

– „Antynauka – gra interaktywna” – aplikacja wykorzystywana na wystawie

– „Infodżungla” – kompleksowe opracowanie dotyczące krytycznego myślenia i poprawnego dobierania źródeł

– https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/sila-krytycznego-myslenia-umiejetnosci-wazniejsze-niz-wiedza – artykuł o sile krytycznego myślenia

KRYTYCZNE MYŚLENIE – fiszkii